Waarom we in relaties vaak in oude patronen schieten
Herken jij dit in je relatie?
De één zucht en zegt: “Laat mij het dan maar doen.”
De ander voelt zich bekritiseerd en reageert met: “Ik doe het blijkbaar ook nooit goed.”
Of de één probeert alles te regelen, terwijl de ander zich juist terugtrekt.
En voor je het weet, zitten jullie in een gesprek dat niet meer over nu gaat, maar over rollen die jullie onbewust aannemen.
De één klinkt als een ouder, de ander voelt zich als een kind.
Twee volwassenen, die vanuit oude reflexen met elkaar praten.
Herkenbaar? Dat is precies wat de Transactionele Analyse (TA) zichtbaar maakt.
Waarom we reageren zoals we doen (Transactionele Analyse)
De TA legt uit dat we allemaal drie delen in ons hebben van waaruit we reageren:
-
De Ouder – het geheel van regels, overtuigingen en gedragingen die je van huis uit hebt meegekregen.
Dat kan kritisch klinken (“je doet het niet goed genoeg”) of juist zorgend (“laat mij het wel voor je oplossen”). -
Het Kind – je gevoelskant. Soms open en spontaan, soms juist angstig, afhankelijk of opstandig.
-
De Volwassene – het deel in jou dat leeft in het hier-en-nu, dat kan luisteren, voelen en nadenken zonder oude lading.
Wanneer het rustig is tussen jullie, reageren jullie vooral als volwassenen.
Maar zodra er spanning ontstaat, neemt één van de andere delen het stuur over.
Rechts: Overzicht van de ego-posities binnen de Transactionele Analyse (TA). Ieder mens beweegt tussen deze delen, vaak zonder dat we het doorhebben.
Oude patronen die in je relatie tot leven komen
De manier waarop jij reageert als het spannend wordt, is zelden nieuw.
Je terugtrekken, pleasen, controleren of juist ontploffen, het is vaak een oude reflex die ooit logisch was.
Als kind heb je geleerd wat werkte om liefde, aandacht of rust te behouden.
Misschien door braaf te zijn.
Misschien door sterk te blijven.
Misschien door altijd de ander te helpen of te zorgen dat er geen ruzie kwam.
Die strategieën waren ooit helpend. Ze gaven je veiligheid.
Maar in volwassen relaties zorgen ze vaak juist voor afstand.
Een blik, een zucht of een toon van je partner kan iets ouds aanraken:
het gevoel dat je niet goed genoeg bent, dat je het verkeerd doet of dat je er alleen voor staat.
Dan reageer je niet meer op wat er nú gebeurt, maar op iets van vroeger.
De één schiet in de ouderrol; corrigerend, belerend of reddend.
De ander in de kindrol; terugtrekkend, afhankelijk of verontwaardigd.
En zo herhalen oude dynamieken zich in een nieuwe relatie.
Hoe dat eruitziet in het dagelijks leven
Een paar herkenbare situaties:
-
Je wilt iets bespreken, maar je partner luistert half. Je voelt irritatie opkomen en hoort jezelf zeggen:
“Kun je nou eens één keer gewoon luisteren?”
→ Je schiet in de kritische ouder.
De ander voelt zich aangevallen en antwoordt defensief:
“Ja hoor, ik doe ook nooit iets goed.”
→ Dat is het aangepaste kind. -
Je partner is moe en zegt: “Laat maar, ik red me wel.”
Jij reageert bezorgd: “Je eet ook weer niet, zal ik even wat maken?”
→ De voedende ouder neemt het over.
De ander voelt zich betutteld en haakt af. -
Of andersom: jij probeert iets uit te leggen, maar de ander zegt:
“Doe niet zo dramatisch.”
→ Dat triggert jouw kinddeel dat zich niet serieus genomen voelt.
Voor je het weet, praat niemand meer over wat er eigenlijk echt speelt.
Waarom juist je relatie dit triggert
Een relatie is de plek waar je je het meest verbonden voelt, én het meest geraakt kunt worden.
Je partner raakt niet bewust je pijn, maar de dynamiek tussen jullie haalt precies die oude gevoelens naar boven die ooit zijn ontstaan in de relatie met je ouders of opvoeders.
Je relatie creëert het patroon niet,
maar maakt het zichtbaar.
Wat vroeger zorgde voor overleven,
wordt nu een manier om jezelf te beschermen tegen pijn.
Het mooie is: zodra je dat herkent, kun je iets nieuws kiezen.
De kracht van herkennen
Verandering begint bij bewustwording.
Zien wie welke rol pakt zodra emoties oplopen.
Dat moment waarop je denkt:
“Oei, we zitten er weer in.”
Dat is het startpunt van verandering.
Vraag jezelf af:
-
Vanuit welk deel reageer ik nu?
-
Wat voel ik eigenlijk écht?
-
Wat probeer ik duidelijk te maken of te beschermen?
Door te herkennen welk deel in jou aan het woord is,
kan je volwassen zelf weer aan het roer komen.
Je hoeft niet alles perfect te doen, het begint met zien wat er gebeurt.
Wat kun je doen als het oploopt?
-
Herken het patroon
Benoem wat je ziet zonder oordeel:
“Volgens mij zitten we in onze oude dans.” -
Neem afstand en adem
Stop even. Laat de emoties zakken.
Ga niet meteen overtuigen of verdedigen. -
Spreek vanuit jezelf
In plaats van “Jij luistert nooit”, zeg:
“Ik merk dat ik dichtklap als ik me niet gehoord voel.” -
Luister om te begrijpen, niet om te reageren
Achter de woorden van de ander zit vaak iets zachts:
verlangen, onzekerheid of behoefte aan verbinding. -
Herstel het contact
Soms hoeft dat niet met woorden.
Een blik, een aanraking of een stilte van begrip kan al genoeg zijn.
We komen er toch niet uit
Tot slot; verbinding begint bij bewustwording
We dragen allemaal onze geschiedenis mee.
Die bepaalt niet wie je bent,
maar wél hoe je reageert als het spannend wordt.
Zodra je gaat zien wat er onder de oppervlakte speelt,
wordt het makkelijker om uit oude patronen te stappen.
Je hoeft niet meer te reageren als ouder of kind,
maar kunt weer communiceren van mens tot mens.
Hoe wij kunnen helpen
Begeleiding bij terugkerende patronen
Bij Novida werken we met stellen en individuen die deze patronen herkennen. Of je nu twijfelt over je relatie, vastloopt in de communicatie of midden in een scheiding zit:
we helpen je begrijpen wat er speelt en hoe je vanuit rust en helderheid het gesprek weer kunt voeren.
Wil je meer inzicht in jullie patronen?
Download de gratis minigids: Samen vastgelopen in communicatie
Deze gids helpt je overzicht te krijgen en geeft praktische handvatten voor afspraken over kinderen, woning, financiën en meer.
Of plan een gratis kennismakingsgesprek.
Reactie plaatsen
Reacties